Συντονιστής Μαθήματος: Ν. Μοσχονάς

Εκπαιδευτικοί Στόχοι

Η πρόσφατη πορεία της σύγχρονης βιολογίας, ανέδειξε εντυπωσιακές ποιοτικές αλλαγές στο τρόπο που οι βιοεπιστήμονες θέτουν ερωτήματα, κάνουν υποθέσεις εργασίας ή διατυπώνουν θεωρίες. Ενδιαφερόμαστε, πλέον, όχι μόνο για τον προσδιορισμό της νουκλεοτιδικής αλληλουχίας του DNA αλλά για τα ανώτερα επίπεδα οργάνωσης και λειτουργίας της έμβιας ύλης.

Δεν μας αρκεί η χαρτογράφηση της χρωμοσωματικής θέσης των γονιδίων που σχετίζονται με νοσήματα ή ο προσδιορισμός κάποιου μεταλλαγμένου αλληλομόρφου γονιδίου.  Στοχεύουμε στη διερεύνηση της βιολογικής λειτουργίας των πρωτεϊνών, τη συμμετοχή τους σε ρυθμιστικά υπερμοριακά σύμπλοκα που συμβάλλουν στην κυτταρική φυσιολογία, το ρόλο τους στην κυτταρική διαίρεση και τις αναπτυξιακές διαδικασίες, τη συμμετοχή τους σε μεταβολικά δίκτυα, μονοπάτια μεταγωγής σήματος, στη μεταφορά και επεξεργασία της  πληροφορίας. Η αλματώδης πρόοδος στην παραγωγή νέας γνώσης στο πεδίο της διερεύνησης των φυσικοχημικών διεργασιών που διέπουν τον έμβιο κόσμο, ο προσδιορισμός των στοιχείων που σηματοδοτούν την αέναη διαλεκτική σχέση ενός ζώντος οργανισμού με το περιβάλλον, η διερεύνηση των  μηχανισμών που συμμετέχουν στη διαμόρφωση της εξέλιξης των ειδών είναι πλέον πεδία ενδιαφέροντος όχι μόνο για τους ειδικούς, αλλά και για ευρύτερα, σκεπτόμενα στρώματα της κοινωνίας. Στόχος του μαθήματος είναι η κατανόηση των βασικών βιολογικών διεργασιών και των αντίστοιχων ερωτημάτων που σήμερα απασχολούν τη μοριακή κυτταρική βιολογία με επιμέρους αντικείμενα ανάλυσης  από διάφορα επίπεδα οργάνωσης της έμβιας ύλης, ξεκινώντας από τις αλληλεπιδράσεις των βιομορίων και τη φυσιολογία του κυττάρου μέχρι το επίπεδο σύνθετων διεργασιών όπως η νοητική λειτουργία. Το μάθημα, σε μια συμμετοχική διαδικασία του διδάσκοντα από κοινού με τους φοιτητές,  φιλοδοξεί να αναλυθούν και διερευνηθούν αδρά οι βασικές έννοιες και ο προβληματισμός της σύγχρονης μοριακής κυτταρικής βιολογίας, θεωρώντας αυτά τα στοιχεία ένα απαραίτητο εφόδιο γνώσης για τα πιο  εξειδικευμένα μαθήματα των επόμενων εξαμήνων του ΠΜΣ στις ΒΙΕ.

Περιεχόμενο του Μαθήματος

Το μάθημα αναπτύσσεται σε 13 επιμέρους θέματα: 

Τα επίπεδα πολυπλοκότητας της οργάνωσης της έμβιας ύλης. Δομή και οργάνωση του ευκαρυωτικού χρωμοσώματος. H πλαστικότητα του γενετικού υλικού

Ενέργεια, κατάλυση και βιοσύνθεση

Από το DNA στις πρωτεΐνες

Η βιολογία του RNA

Δομή και λειτουργία των πρωτεϊνών

Η ρύθμιση της έκφρασης των γονιδίων

Δομή των μεμβρανών. Μεμβρανική μεταφορά

Αντιγραφή και επιδιόρθωση του DNA. Κυτταρική διαίρεση, Έλεγχος του κυτταρικού κύκλου, κυτταρικός θάνατος

Ενδοκυττάρια διαμερίσματα και μεταφορά

Κυτταρική επικοινωνία 

Αρχές αναπτυξιακής ανατομίας: διάπλαση κορμού-άκρων και οργανογένεση

Εξωκυττάρια θεμέλια ουσία και κυτταρικές δι-αντιδράσεις στην ανάπτυξη  του σκελετού

Γονίδια και συμπεριφορά: εισαγωγή στους μηχανισμούς παγίωσης της μνήμης